|
|
|
|
|
|
Budowa i działanie oka ludzkiego
|
| Budowa oka
|
|
Oko jest wypełnione w większości tzw. ciałkiem szklistym, które, będąc pod ciśnieniem, pozwala utrzymywać kulisty kształt oka. Widoczna część oka (gałka oczna) porusza się dzięki ruchom mięśni ocznych. Oko przekazuje informacje do mózgu poprzez nerw wzrokowy. Zrozumienie działania oka nie jest trudne. Jednak przed dokładnym opisem zasad widzenia należy poznać podstawowe elementy, z których składa się oko. Poniżej przedstawiono listę tych elementów.
Elementy oka
Ciało szkliste |
Galaretowata substancja wypełniająca wnętrze oka. |
Gruczoł łzowy |
Gruczoł łzowy wydziela łzy, które mają za zadanie oczyszczać powierzchnię oka z zabrudzeń i nawilżać ją. Znajduje się u góry oczodołu, lekko z boku. |
Naczyniówka |
Znajduje się między twardówką i siatkówką. Zawiera naczynia krwionośne. |
Powieki |
Powiekami nazywamy ruchome części miękkie twarzy pokrywające od przodu gałkę oczną (powieka górna i dolna). |
Rogówka |
Jest przezroczystą błoną i pokrywa przednią część oka. Bezpośrednio za nią znajduje się soczewka. |
Siatkówka |
Siatkówka składa się z trzech warstw: jednej złożonej z czopków i pręcików, które są komórkami światłoczułymi i z dwóch przewodzących bodźce wzrokowe. Miejsce największego skupienia czopków nazywa się plamką żółtą. Jest to najbardziej czuła część siatkówki. Poniżej plamki żółtej znajduje się plamka ślepa, która jest pozbawiona komórek światłoczułych - niewrażliwa na światło. Bezpośrednio pod nią wychodzi z oka nerw wzrokowy. Siatkówka jest zbudowana z dwóch rodzajów komórek światłoczułych: czopków i pręcików. Czopki są używane przy widzeniu w dzień. Pręciki natomiast są wykorzystywane przy widzeniu w ciemności np. w nocy. Z uwagi na położenie pręcików na siatkówce w nocy człowiek najlepiej widzi kątem oka, nie patrząc bezpośrednio na przedmiot. |
Soczewka |
Soczewka jest zawieszona między tęczówką a ciałem szklistym na obwódce rzęskowej. Składa się z trzech elementów: torebki, kory i jądra. Soczewka służy do skupiania wpadającego do oka światła. |
Spojówka |
Spojówka wyściela przednią część gałki ocznej i wewnętrzną część powiek. |
Tęczówka |
Tęczówka nadaje kolor naszym oczom. Jednocześnie dzięki swoim mięśniom zwiększa lub zmniejsza, zależnie od oświetlenia, dopływ światła przez regulację wielkości źrenicy (czarnej kropki na środku oka) w zakresie od 8 mm w ciemności do 2 mm przy intensywnym oświetleniu. |
Twardówka |
Zbudowana z nieprzezroczystej błony ochrania oko z zewnątrz, w przedniej części przechodzi w rogówkę. |
|
| Jak działa nasze oko?
|
|
Oko jest skomplikowanym układem optycznym, w którym soczewka zmienia się dynamicznie, skupiając odpowiednio promień świetlny, tak aby obraz był ostry. Tęczówka reguluje ilość światła wpadającego do oka, a siatkówka odbiera wszelkie sygnały świetlne i przekazuje je do mózgu. Dzięki soczewce oko może ogniskować na siatkówce przedmioty znajdujące się w różnych odległościach (akomodacja oka). W przypadku gdy oko nie jest w stanie odpowiednio zogniskować przedmiotów na siatkówce, mamy do czynienia z wadami wzroku (nadwzroczność i krótkowzroczność).
Proces przystosowania wzroku do warunków oświetlenia nazywamy adaptacją. Mamy z nim do czynienia, gdy wychodzimy z ciemnego pomieszczenia na pełne słońce. Oko odbiera światło, które mieści się w zakresie tzw. fal elektromagnetycznych widzialnych, które odpowiadają długości fali od ok. 400nm (barwa fioletowa) do ok. 700nm (barwa czerwona). Fale elektromagnetyczne spoza zakresu widzialnego nie są przepuszczane przez rogówkę oka.
Zjawisko konwergencji polega na zmianie osi patrzenia w wyniku przystosowywania oka do patrzenia na przedmioty bliskie i dalekie. Gdy patrzymy daleko osie patrzenia obu oczu są ustawione prawie równolegle, a gdy blisko - skośnie (zaczynamy zezować). Człowiek posiada parę oczu, aby mógł określać odległość obserwowanego przedmiotu od siebie. Ciekawym może się wydawać fakt, że obraz na siatkówce jest odwrócony "do góry nogami". Wynika to z własności soczewki, która odwraca obraz. Dlatego mózg musi przestawić obraz o 180 stopni. Nie zdajemy sobie nawet z tego sprawy, ale można śmiało stwierdzić, że niemowlę widzi świat "do góry nogami", a dopiero później, gdy jego mózg opanuje sztukę odwracania, zaczyna widzieć normalnie.
|
|
