|
OPIS: choroba charakteryzująca się znacznymi zaburzeniami somatycznymi, psychicznymi i (lub) społecznymi związanymi z ciągłym nadużywaniem alkoholu.
Układ/narząd (objęty procesem chorobowym): układ nerwowy, przewód pokarmowy.
Uwarunkowania genetyczne: badania bliźniąt i dzieci adoptowanych potwierdzają wpływ genetyczny.
Częstość występowania: 10% mężczyzn, 3,5% kobiet.
Wiek:
- występuje w każdym wieku,
- najczęściej w grupie wiekowej 18-29 lat.
Płeć: częściej u mężczyzn.
OBJAWY:
- zmiany w zachowaniu:
- dysfunkcje psychologiczne i społeczne,
- problemy małżeńskie (rozwód lub separacja),
- niepokój, depresja, bezsenność,
- izolacja społeczna lub częste zmiany środowiska,
- znęcanie się nad małżonką (-kiem) lub dziećmi,
- aresztowania lub problemy prawne związane z alkoholem (mniej prawdopodobne u kobiet),
- zaabsorbowanie rekreacyjnym spożywaniem alkoholu,
- powtarzanie próby ograniczenia lub zaprzestania picia,
- utrata zainteresowania wszystkim, co nie pozostaje w związku z piciem alkoholu,
- problemy w pracy (spóźnienia, absencje, zmniejszona produktywność, problemy w stosunkach międzyludzkich, częste zmiany pracy),
- luki w pamięci (niepamięć czynów dokonanych pod wpływem alkoholu),
- skargi rodziny lub przyjaciół na zachowanie alkoholika pod wpływem alkoholu;
- zaburzenia somatyczne:
- żołądkowo-jelitowe: brak łaknienia, nudności, wymioty, bóle brzucha, objawy przewlekłej choroby wątroby, choroba wrzodowa, zapalenie trzustki, nowotwory złośliwe przewodu pokarmowego,
- sercowo-naczyniowe: umiarkowane nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca, kołatanie serca (częstoskurcz nadkomorowy), kardiomiopatia,
- oddechowe: zachłystowe zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli i przewlekła choroba płuc, związane ze współistniejącym paleniem tytoniu,
- moczowo-płciowe: impotencja, nieregularne miesiączkowanie, zanik jąder,
- dermatologiczne: oznaki urazów i wypadków, oparzenia (zwłaszcza papierosami), sińce w różnych stadiach gojenia, zaniedbania higieniczne,
- mięśniowo-szkieletowe: stare złamania kości oraz złamania w różnych stadiach gojenia, miopatia,
- neurologiczne: ubytki poznawcze (np. łagodne upośledzenie pamięci świeżej), neuropatie nerwów obwodowych,
- inne: przekrwiona twarz, przerost ślinianek przyusznych, zaniedbania higieniczne jamy ustnej, nowotwory złośliwe głowy i szyi.
PRZYCZYNY:
- wieloczynnikowe: wpływ czynników biologicznych, psychologicznych i socjokulturowych,
- nie ma dowodów, że jakieś charakterystyczne cechy osobowości predysponują do alkoholizmu.
CZYNNIKI RYZYKA:
- spożywanie alkoholu,
- używanie innych substancji psychoaktywnych, m.in. nikotyny,
- nadużywanie alkoholu stwierdzone w wywiadzie rodzinnym,
- picie znacznych ilości alkoholu - co najmniej 5 drinków jednorazowo, upijanie się co najmniej raz w tygodniu,
- presja środowiska,
- uwarunkowania rodzinne lub socjokulturowe pobudzające do upijania się i akceptujące je jako normę postępowania,
- zwiększona dostępność alkoholu,
- okres dojrzewania (używanie alkoholu i narkotyków przez rówieśników lub rodziców, przestępczość, socjopatia w rodzinie, niska samoocena, niedostosowanie do społeczeństwa, stresujące zmiany w sposobie życia).
BADANIA LABORATORYJNE:
- następujące trzy wyniki badań potwierdzają rozpoznanie choroby alkoholowej; pozostałe mają ograniczoną wartość diagnostyczną, lecz wskazują na zaawansowany alkoholizm;
- badania potwierdzające:
- stężenie alkoholu we krwi > 1,00 %o. (22 mmol/l) podczas wizyty u lekarza,
- stężenie alkoholu we krwi > 1,50 %o (33 mmol/l) bez widocznych cech upojenia alkoholowego,
- stężenie alkoholu we krwi > 3,00 %o (65 mmol/l) w dowolnej chwili.
PATOLOGIA:
- wątroba: zapalenie lub nacieczenie tłuszczowe (alkoholowe zapalenie wątroby), (marskość alkoholowa - występuje tylko u 20% alkoholików),
- śluzówka żołądka: zapalenie, owrzodzenie,
- trzustka: zapalenie, martwica rozpływna,
- jelito cienkie: utrata enzymów,
- serce: zwłóknienie śródmiąższowe, zanik włókienek mięśniowych,
- układ odpornościowy: upośledzenie tworzenia granulocytów,
- układ wewnątrzwydzielniczy: zanik jąder, zmniejszenie się wydzielania hormonów płciowych u kobiet,
- mózg: zanik kory mózgowej, powiększenie komór.
TRYB LECZENIA:
- hospitalizacja bądź leczenie ambulatoryjne w zależności od:
- stopnia alkoholizmu,
- ryzyka związanego z nagłym odstawieniem alkoholu (majaczenie alkoholowe, delirium tremens),
- stanu zdrowia pacjenta,
- sytuacji społecznej pacjenta,
- w pewnych wypadkach - odtrucie wykonywane w warunkach szpitalnych, a kontynuacja leczenia w warunkach ambulatoryjnych;
- wskazania do odtrucia w warunkach szpitalnych:
- objaw lub powikłania zespołu abstynencyjnego, majaczenie alkoholowe - stwierdzone w wywiadzie,
- niepomyślny przebieg uprzedniego odtruwania ambulatoryjnego,
- towarzyszące problemy zdrowotne wymagające hospitalizacji,
- nasilone zaburzenia psychiczne,
- objawy depresyjne, zwłaszcza myśli samobójcze,
- niedostępność opieki lekarskiej w czasie odtruwania,
- brak pewności o pełnym przekonaniu chorego do całkowitej abstynencji,
- nieodpowiednie wsparcie ze strony środowiska społecznego (rodzina, przyjaciele).
LECZENIE OGÓLNE:
- wspierające, nie osądzające podejście lekarza,
- wskazana może być konsultacja specjalisty w dziedzinie leczenia uzależnień,
- dieta pełnowartościowa (powszechne jest niedożywienie chorych z powodu złych nawyków żywieniowych),
- alkohol zaburza metabolizm większości witamin,
- pacjenci z alkoholowym zapaleniem wątroby i kwasicą ketonową mogą mieć swoiste niedobory witamin, zwłaszcza tiaminy,
- inne niedobory to deficyt magnezu, fosforanów i cynku.
|
