|
OPIS: stosowanie różnorodnych środków służących kobietom aktywnym seksualnie do zapobiegania ciąży; działają poprzez: hamowanie owulacji, zapobieganie zagnieżdżaniu się zapłodnionego jaja; mogą być plemnikobójcze lub unieruchamiające plemniki; mogą to być też metody naturalne, pomocne w planowaniu rodziny, których celem jest powstrzymywanie się od stosunków w okresie spodziewanej owulacji; odsetek niepowodzeń w stosowaniu tych metod jest różny; równie skuteczna jest sterylizacja: u kobiet ograniczona do jajowodów (poprzez przecięcie ich nożem lub pętlą elektryczną, podwiązanie, założenie klipsów bądź wycięcie), a u mężczyzn - polegająca na przecięciu powrózła nasiennego; każdy ze sposobów powinien być przemyślany, ale - na wszelki wypadek - muszą być odwracalne; próby chirurgicznego przywracania płodności są często zawodne;
- metody antykoncepcyjne:
- antykoncepcyjny wszczep (Norplant),
- antykoncepcja w postaci iniekcji (Depo-Provera),
- doustna antykoncepcja hormonalna,
- wkładka domaciczna (IUD),
- prezerwatywa,
- prezerwatywa dla kobiet,
- błona dopochwowa,
- gąbka dopochwowa,
- okresowa wstrzemięźliwość (naturalne planowanie rodziny),
- tylko środki plemnikobójcze (pianka, globulki dopochwowe).
Częstość występowania:
- około 2/3 wszystkich kobiet nie planujących ciąży stosuje antykoncepcję,
- osoby w wieku rozrodczym regularnie współżyjące, w zależności od upodobań stosują:
- podwiązanie jajowodów,
- przecięcie powrózła nasiennego,
- doustną antykoncepcję,
- prezerwatywy,
- błony dopochwowe,
- wkładki domaciczne,
- naturalne planowanie rodziny,
- piankę plemnikobójczą,
- antykoncepcyjny wszczep (Norplant),
- antykoncepcję w postaci iniekcji.
POSTĘPOWANIE OGÓLNE:
środki niefarmakologiczne:
- prezerwatywy lateksowe, kupowane jako gotowe do użycia,
- gąbki dopochwowe (gotowe do użycia),
- IUD - współcześnie 2 rodzaje:
- Progestasert (wkładka uwalniająca progesteron bioaktywny, zmieniana corocznie) [LGN-IUD20 - uwalniająca 20 mcg lewonorgestrelu],
- wkładki zawierające miedź, zmieniane co 10 lat [Multiioad Cu-250, NovaT, CooperT-380S, Omega, należy zwrócić uwagę na zalecenia producenta],
- wkładkę może założyć dobrze wyszkolony lekarz; najlepszym okresem do założenia są dni miesiączki - ze względu na potrzebę wykluczenia ciąży,
- przeciwwskazaniami do założenia są nierodzenie i duża ilość partnerów seksualnych (ze względu na ryzyko zakażenia narządów miednicy mniejszej);
- błona dopochwowa:
- wymaga dobrania przez lekarza lub wyszkoloną położną,
- należy założyć rozmiar największy z możliwych, które nie wywołują złego samopoczucia lub się nie skręcają,
- dobrać ponownie po porodzie lub gdy nastąpiła zmiana masy ciała o przeszło 10%,
- przeciwwskazana w znacznym wypadaniu macicy;
- prezerwatywy kobiece:
- dostępne jako gotowe do użycia, opakowane, ze środkiem poślizgowym, zawierają instrukcje i rysunki (Femidom);
- okresowa wstrzemięźliwość, kalendarzyk małżeński:
- wymaga znajomości przebiegu cykli miesięcznych mniej więcej przez 12 miesięcy przed zastosowaniem metody,
- początek okresu płodnego wyznacza się przez odjęcie 18 dni od cyklu najkrótszego a koniec tego okresu przez odjęcie 11 dni od cyklu najdłuższego; problemem są zmienne długości cykli,
- wzrost pewności metody osiąga się poprzez obserwację śluzu szyjkowego (zanik obfitego przejrzystego śluzu) oraz poprzez wzrost podstawowej temperatury ciała o 1° przez 3 dni; oba sposoby wskazują na zbliżającą się owulację,
- całkowite pozbawienie płodności:
- w obrębie jajowodów u kobiet (za pomocą noża lub pętli elektrycznej, założonych klipsów, podwiązania oraz przecięcia),
- przecięcie powrózła nasiennego u mężczyzn.
INFORMACJE DODATKOWE:
- prezerwatywy:
- jeśli wymagają środka poślizgowego, należy używać rozpuszczalnego w wodzie, takiego jak K-Y Jelly [podobny do żelu stosowanego do USG] (nie wazeliny),
- właściwe użycie: sprawdzić szczelność przed założeniem; pozostawić niewielką przestrzeń u wierzchołka jako zbiornik na nasienie; wycofać członek z pochwy, jeśli straci swoją sztywność; używać środków plemnikobójczych jako dodatku w celu zwiększenia zabezpieczenia,
- gąbka dopochwowa,
- usunąć nie później niż po 8 h od stosunku,
- użyć środków plemnikobójczych przy powtórnym stosunku w ciągu 8 h;
- wkładka domaciczna:
- przynajmniej raz w tygodniu (lub przed każdym stosunkiem) sprawdzać obecność nitek w pochwie;
- błona dopochwowa:
- przed założeniem należy ok. 1 łyżeczkę plemnikobójczego żelu lub kremu rozprowadzić po powierzchni błony oraz wokół jej brzegów,
- założyć błonę i sprawdzić jej właściwe położenie,
- wyjąć po przynajmniej 8 h od stosunku, wtedy oczyścić wg instrukcji; sprawdzić szczelność,
- w razie następnego stosunku przed upływem 8 h, należy umieścić dodatkowy żel lub krem bakteriobójczy w pochwie, bez przemieszczania błony;
- prezerwatywa kobieca:
- przy każdym stosunku należy używać nowej prezerwatywy,
- pierścień wewnętrzny umieścić prawidłowo wewnątrz pochwy,
a pierścień zewnętrzny ponad pochwą,
- należy się przekonać, czy członek penetruje wewnątrz,
- po stosunku należy ostrożnie usunąć prezerwatywę, aby nie poplamić się nasieniem;
- antykoncepcja doustna:
- przyjmować pigułkę codziennie, możliwie o stałej porze,
- jeśli przeoczono przyjęcie pigułki jednego dnia, należy zażyć dwie następnego dnia lub użyć dodatkowego zabezpieczenia (np. metody mechanicznej) aż do następnego cyklu,
- jeśli miesiączka nie wystąpi przez dwa cykle, należy skontaktować się z lekarzem celem wykluczenia ciąży; nie należy zaprzestawać przyjmowania pigułek, jeśli nie wystąpi miesiączka;
- Depo-Provera - powtarzać iniekcję co 3 miesiące.
|
