OPIS: ząbkowanie, czyli wyrzynanie się zębów mlecznych, przebiega u większości dzieci bez zaburzeń; jest to naturalny proces, którego przebieg jest w znacznym stopniu przewidywalny, jednak u poszczególnych niemowląt może się nieco różnić;

• zęby mleczne:
  • ząbkowanie zwykle rozpoczyna się około 5-7 miesiąca życia, a kończy na przełomie 2-3 roku życia,
  • pierwsze wyrzynają się siekacze środkowe dolne, następnie dwa lub cztery siekacze górne, a po nich siekacze boczne dolne,
  • po kilku miesiącach pojawiają się pierwsze zęby trzonowe (dolne - około 12 miesiąca życia, górne-okoto 14 miesiąca życia),
  • po wyrżnięciu się kłów w 16-18 miesiącu życia wyrzynają się w 20-24 miesiącu życia drugie zęby trzonowe,
  • mniej więcej u 25% zdrowych dzieci ząbkowanie jest opóźnione: pierwsze 4-6 zębów pojawia się tuż po ukończeniu pierwszego roku życia,
  • wcześniaki ząbkują zazwyczaj zgodnie ze swym wiekiem ciążowym, a nie kalendarzowym; jeśli ząbkowanie jest znacznie opóźnione, dziecko należy skierować do stomatologa dziecięcego;
• zęby u noworodków:
  • 1 na 2000 noworodków rodzi się z obecnym już co najmniej jednym zębem (wydaje się, że jest to zjawisko występujące rodzinnie),
  • zęby noworodkowe mogą być luźno osadzone, jednak w większości przypadków są to prawidłowe mleczne siekacze środkowe dolne, które pozostają do czasu naturalnej utraty zębów mlecznych,
  • mniej więcej u 18% spośród dzieci z zębami noworodkowymi obserwuje się obecność niewielkiego owrzodzenia w okolicy podjęzykowej,
  • ze względu na ryzyko zaaspirowania większość stomatologów dziecięcych zaleca wybiórcze usunięcie luźno osadzonych zębów, aczkolwiek nadal wzbudza to kontrowersje.

Wiek: od urodzenia do 2 roku życia.

OBJAWY: 

• u większości dzieci ząbkowanie przebiega prawidłowo, bez patologicznych objawów klinicznych,
• nasilone ślinienie i ssanie palców pojawia się około 3-4 miesiąca życia; jest to jednocześnie okres wzmożonej stymulacji wydzielania śliny na drodze ręce-usta,
• na obrzękniętym dziąśle, nad obszarem wyrzynającego się zęba, może się pojawić niewielka czerwona lub biała plamka,
• czasami pojawia się niewielki stan zapalny lub krótkotrwałe krwawienie z dziąsła,
• dziecko może być niespokojne, zwłaszcza w okresie wyrzynania się pierwszego zęba, zębów trzonowych lub gdy kilka zębów wyrzyna się jednocześnie,
• niektórzy rodzice bserwują u swoich dzieci w okresie ząbkowania: drażliwość, niepokój, zaburzenia snu, niechęć do jedzenia lub zmianę rytmu karmienia, obecność wydzieliny z nosa, niewielki kaszel, wysypkę na bródce, gorączkę, biegunkę, pociąganie się za ucho i ocieranie policzkiem o posłanie; brak jednak podstaw, aby sądzić, że przyczyną tych objawów jest ząbkowanie; w związku z tym zarówno rodzice, jak i lekarze powinni szukać innej ich etiologii, aby nie przeoczyć współistniejącej choroby.

LECZENIE: 

• postępowanie obejmuje, jeśli jest to konieczne, leczenie objawowe oraz dokładne poinformowanie rodziców o istotnych szczegółach dotyczących ząbkowania,
• dziecku należy zapewnić bezpieczne zabawki (np. odpowiednie kółko z tworzywa sztucznego) przeznaczone dla niemowląt w okresie ząbkowania lub gryzaczek,
• jeśli przynosi to dziecku ulgę, to obrzęknięte dziąsła można masować,
• dziecku można podawać do picia chłodne płyny, należy jednak unikać pokarmów lub zabawek o temperaturze poniżej 0°C, mogą one bowiem spowodować termiczne uszkodzenie delikatnych dziąseł dziecka,
• niektórzy rodzice podają dziecku do gryzienia grzanki, herbatniki, krakersy, wymaga to jednak pilnej obserwacji dziecka, gdyż może grozić zadławieniem,
• nie należy używać w nadmiarze żeli i płynów przeznaczonych do stosowania w okresie ząbkowania,
• nie stosować alkoholu!,
• jeśli wystąpi niewielka gorączka, której towarzyszy wzmożona drażliwość dziecka i stan zapalny dziąseł (a wymienione wcześniej środki nie są skuteczne), to można stosować okresowo paracetamol w odpowiedniej dawce,
• na dziąsłach mogą się pojawiać niewielkie krwiaki o wyglądzie niebieskawych torbielek; większość z nich nie wymaga leczenia, należy się jednak upewnić, czy nie współistnieją inne objawy, które mogłyby świadczyć o zaburzeniach krzepnięcia,
• niemowlęta karmione piersią w okresie ząbkowania mogą pod koniec karmienia zamiast ssać - żuć brodawkę; można je jednak nauczyć, aby jej nie gryzły, i kontynuować karmienie naturalne również po wyrżnięciu się zębów,
• rodzicom należy zwrócić uwagę, aby: unikali podawania słodkich produktów mających uspokoić dziecko, uniemożliwili dziecku kontakt z meblami malowanymi farbami zawierającymi ołów, nie zawieszali na szyi dziecka zabawek i gryzaczków.