OPIS: stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex- SM) to choroba charakteryzująca się nawracającymi (czasami przewlekle postępującymi) ogniskami zapalnej demielinizacji w obrębie istoty białej mózgu i rdzenia; manifestacją kliniczną choroby są wieloogniskowe i zróżnicowane objawy neurologiczne; typowy przebieg - z okresami zaostrzeń i remisji; w niektórych przypadkach przebieg może być ostry lub powoli postępujący; SM jest jedną z najczęstszych przyczyn inwalidztwa u młodych osób.

Uwarunkowania genetyczne: czynnik genetyczny zwiększa podatność na zachorowanie.

Częstość występowania: 3 przypadki/rok/100 000 mieszkańców.

Wiek: początek choroby 16. rok życia.

Płeć: występuje częściej u kobiet.

OBJAWY: 

• niezborność,
• objaw Babińskiego,
• zaburzenia wzrokowe dotyczące zwykle jednego oka: widzenie za mgłą, podwójne widzenie, upośledzenie wzroku; często pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego,
• klonusy (trząsy),
• niezgrabność,
• dyzartria,
• labilność emocjonalna,
• zmęczenie,
• niedoczulica w okolicy krocza u kobiet,
• niedowład ręki,
• niedowład połowiczny,
• wygórowanie odruchów ścięgnistych i okostnowych,
• przeczulica,
• upośledzenie koordynacji ruchów,
• zaburzenia czucia ułożenia i wibracji,
• monopareza,
• zaburzenia gałkoruchowe,
• parestezje,
• impotencja u mężczyzn,
• zaburzenia zwieraczy (częstomocz, zatrzymanie lub nietrzymanie moczu),
• neuralgia nerwu trójdzielnego.

PRZYCZYNY: nieznane.

CZYNNIKI RYZYKA: 

• miejsce zamieszkania w umiarkowanej strefie klimatycznej,
• pochodzenie z Europy Północnej,
• przypadki SM w rodzinie.

TRYB LECZENIA: 

• jak najdłużej leczenie w warunkach ambulatoryjnych ,
• długofalowy program rehabilitacji, zwalczanie zakażenia.

LECZENIE OGÓLNE: 

• brak swoistego leczenia; remisje choroby występują samoistnie, dlatego rzetelna ocena wyników leczenia jest niezwykle trudna,
• wsparcie psychiczne, zachęta do ćwiczeń, dodawanie otuchy zapobiegają poczuciu beznadziejności,
• terapia zajęciowa,
• badanie urologiczne, również w razie wszelkich zaburzeń funkcji seksualnych (impotencja jest częstym problemem u chorych mężczyzn),
• okresowe cewnikowanie pęcherza moczowego (najlepiej wykonane samodzielnie przez pacjenta) w razie niepełnego opróżniania pęcherza (w niektórych przypadkach konieczne jest założenie cewnika na stałe),
• opieka drugiej osoby w razie zaburzeń poznawczych,
• fizykoterapia mająca na celu utrzymanie zakresu ruchów i zapobieganie powstawaniu przykurczów.

AKTYWNOŚĆ ŻYCIOWA: 

• w miarę normalna aktywność, unikanie przepracowania i zmęczenia,
• odpoczynek w okresie rzutu choroby.

DIETA: w razie zaparć - dieta bogata w płyny i błonnik.

ZAPOBIEGANIE: nie udało się dotąd ustalić skutecznego postępowania zapobiegającego chorobie; należy unikać czynników, które mogą prowokować rzut choroby, szczególnie upałów.

PRZEBIEG CHOROBY I ROKOWANIE: 

• bardzo zróżnicowany, trudny do przewidzenia; około 70% pacjentów prowadzi aktywne życie dzięki długim okresom remisji choroby,
• może być przyczyną inwalidztwa już w młodym wieku lub doprowadzić do śmierci w ciągu kilku miesięcy od początku choroby,
• średni czas trwania choroby wynosi 25 lat,
• u 30% pacjentów kolejny rzut choroby wystąpi w ciągu jednego roku, u 20% w ciągu 5-9 lat, a u 10% w ciągu 10-30 lat.