OPIS: schorzenie uwarunkowane genetycznie, o przewlekłym przebiegu, polegające na występowaniu wzmożonej proliferacji komórek warstwy podstawnej naskórka i ich niepełnym rogowaceniu; klinicznie charakteryzuje się występowaniem pojedynczych wykwitów grudkowych o zabarwieniu czerwonym lub rumieniowych ognisk powstających ze zlewania się grudek; powierzchnia grudek oraz ognisk grudek łuszczycowych zwykle jest pokryta srebrzystobiałą łuską; przebieg schorzenia może być ostry lub przewlekły, z licznymi zaostrzeniami rozdzielonymi okresami remisji o trudnym do przewidzenia czasie trwania; zaostrzenia mogą być wywoływane czynnikami zewnętrznymi (zakażeniami) lub wewnątrzustrojowymi (ogniskami zapalnymi, obniżeniem odporności).
- odmiany kliniczne:
- łuszczyca plackowata (psoriasis in placibus): najczęstsza postać kliniczna schorzenia;
ogniska grudek łuszczycowych występują na skórze owłosionej głowy, tułowiu i kończynach; zmianom skórnym towarzyszą zmiany w obrębie płytek paznokciowych - punkcikowate zagłębienia nadające powierzchni paznokcia wygląd naparstka, prążkowanie podłużne, poprzeczne lub zgrubienie paznokcia,
- łuszczyca kropelkowata (psoriasis guttata}: spotykana najczęściej u dzieci; występują liczne grudki łuszczycowe niewielkich rozmiarów rozsiane na skórze całego ciała (na skórze tułowia średnica wykwitów jest zwykle większa),
- łuszczyca krostkowa (psoriasis pustulosa): wykwity krostkowe rozsiane na skórze całego ciała lub ograniczone do niektórych obszarów (np. do dłoni, podeszew stóp),
- łuszczyca odwrócona (psoriasis inversa): zajmuje powierzchnie zgięciowe, np. stawów łokciowych lub kolanowych; zmiany mogą mieć charakter sączący oraz nie wykazują obecności łuski (częstsze występowanie u ludzi starszych),
- erytrodermia łuszczycowa (erythrodermia psoriaticas: w następstwie zaostrzenia łuszczycy rozwija się uogólniony stan zapalny skóry -erytrodermia,
- łuszczyca brodawkująca (psoriasis verrucosa): nasilony, nierówny, brodawkowaty przerost naskórka, przeważają cechy wzmożonego rogowacenia naskórka.
Uwarunkowania genetyczne:
- dziedziczenie nieregularne, prawdopodobnie wieloczynnikowe,
- częstsze występowanie u osób pochodzenia kaukaskiego oraz w rodzinach z predyspozycją do atopii,
- częstsze występowanie u osób z antygenami zgodności tkankowej.
Częstość występowania:2-4% populacji.
Wiek:schorzenie ujawnia się najczęściej w wieku 10-30 lat; może się rozwinąć zarówno u młodszych dzieci, jak i u osób starszych.
Płeć:u mężczyzn i u kobiet jednakowo często.
OBJAWY:
- zapalenie stawów,
- świąd,
- srebrzystobiała łuska pokrywająca wykwity grudkowe,
- umiejscowienie najbardziej typowe - okolice łokci i kolan, okolica krzyżowa, skóra owłosiona głowy,
- zmiany paznokciowe: pobruzdowanie, zgrubienie płytek paznokciowych, zagłębienia powierzchni paznokcia upodabniające go wyglądem do naparstka,
- dodatni objaw Auspitza (występowanie punkcikowatego krwawienia w wyniku lekkiego zdrapywania powierzchni grudki),
- występowanie objawu Koebnera (ostre postacie wysiewne łuszczycy): w miejscach mechanicznego urazu, np. zadrapania, pojawiają się po upływie kilku - kilkunastu dni typowe grudki łuszczycowe.
CZYNNIKI RYZYKA:
- uraz miejscowy,
- podrażnienie miejscowe,
- zakażenia (przyczyną ujawnienia się łuszczycy może być angina paciorkowcowa, zakażenie HIV),
- zaburzenia endokrynne,
- stres,
- nagłe zaprzestanie stosowania steroidów stosowanych ogólnie lub silnych preparatów steroidowych miejscowych,
- używanie alkoholu,
- otyłość.
BADANIA LABOLATORYJNE:
- badanie czynnika reumatoidalnego - wynik ujemny,
- odczyn lateksowy,
- podwyższone stężenie leukocytów oraz przyspieszony OB, zwłaszcza w łuszczycy krostkowej,
- badanie mikologiczne: może wykazać obecność nadkażeń,
- podwyższenie stężenia kwasu moczowego: 10-20%,
- w ostrych postaciach - niedokrwistość, niedobory wit. B12, kwasu foliowego oraz żelaza.
TRYB LECZENIA:
- najczęściej ambulatoryjny,
- hospitalizacja wymagana w przypadkach o ciężkim przebiegu, takich jak: łuszczyca krostkowa, ostra łuszczyca krostkowa von Zumbuscha, erytrodermia łuszczycowa
LECZENIE OGÓLNE:
- kąpiele słoneczne,
- naświetlania promieniami ultrafioletowymi: solarium, terapia PUVA,
- emolienty (maści z mocznikiem, kwasem salicylowym),
- szampony dziegciowe,
- unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce,
- terapia klimatyczna: klimat morski, kuracje nad Morzem Martwym.
AKTYWNOŚĆ ŻYCIOWA: bez ograniczeń.
LECZENIE OGÓLNE:
- eliminacja środków podrażniających skórę,
- eliminacja leków, które mogą zaostrzać łuszczycę (takich jak: sole litu, beta-blokery, preparaty przeciwmalaryczne, tetracykliny, niesteroidowe leki przeciwzapalne, amiodaron, morfina, prokaina, jodek potasu, salicylany, sulfapirydyna, sulfonamidy).
PRZEBIEG CHOROBY I ROKOWANIE:
- zwykle łagodny,
- możliwość wystąpienia postaci zagrażających życiu,
- oporność na leczenie.
WPŁYW WIEKU:
- wiek dziecięcy:
- początek łuszczycy często przed upływem 10 roku życia, rzadziej przed 3 rokiem życia,
- przebieg łuszczycy nietypowy w porównaniu z przebiegiem u dorosłych
- wiek podeszły:
- mniej więcej u 3% pacjentów schorzenie występuje po 65 roku życia,
- konieczność zebrania dokładnego wywiadu dotyczącego stosowanych leków - ze względu na to, że wiele z nich (np. blokery receptorów p) mogą wywoływać zaostrzenie łuszczycy,
- w razie stosowania leków o działaniu cytoto-ksycznym w leczeniu łuszczycy jest konieczne dokładne monitorowanie wydolności wątroby, nerek, klirensu kreatyniny,
- osoby starsze mogą mieć trudności w dokładnym nakładaniu zewnętrznych preparatów steroidowych na obszary skóry zajęte przez łuszczycę,
|