OPIS: wieloukładowy, potencjalnie śmiertelny zespół chorobowy, spowodowany duszeniem się, około 10% topielców umiera bez aspiracji wody do dróg oddechowych; większość ofiar topienia się nie aspiruje znacznych ilości płynu.

Wiek: głównie nastolatki i dzieci uczące się chodzić.

Płeć: częściej u mężczyzn.

OBJAWY: 

• zaburzenia świadomości aż do śpiączki,
• brak wyczuwalnego tętna na obwodzie lub tętno nitkowate,
• przyspieszony oddech lub oddech konającego,
• sinica,
• świsty przy osłuchiwaniu,
• hipotermia,
• źrenice słabo reagujące na światło, szerokie i nieruchome,
• upośledzone ukrwienie obwodowe.

PRZYCZYNY: 

• wypadki podczas pływania,
• hiperwentylacja przed zanurkowaniem,
• wypadki żeglarskie,
• wypadki drogowe (doprowadzające do zatonięcia samochodu),
• samobójstwo,
• przedawkowanie środków odurzających (w tym alkoholu).

CZYNNIKI RYZYKA: 

• niski status społeczno-ekonomiczny,
• alkohol,
• padaczka,
• nieumiejętność pływania,
• niedostateczne ogradzanie basenów,
• niedostateczna opieka nad dziećmi,
• zaburzenia rytmu serca.

TRYB LECZENIA: początkowo należy hospitalizować wszystkich pacjentów na oddziale intensywnej terapii z wyjątkiem tych nielicznych, którzy w izbie przyjęć są przytomni i nie wykazują cech upośledzenia czynności układu oddechowego; późne zgony spowodowane utonięciem występują w 5% przypadków, dlatego wszystkie ofiary tonięcia powinny być obserwowane w szpitalu przez 24-48 h.

LECZENIE OGÓLNE: 

• natychmiastowe rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej na miejscu wypadku;
• szybkie wyciągnięcie topielca z wody i ułożenie w zwykłej pozycji do resuscytacji,
• podawanie tlenu,
• oddech z zastosowaniem dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych,
• unikanie ucisku jamy brzusznej, jeżeli nie ma niedrożności dróg oddechowych,
• monitorowanie pH krwi i stosowne do niego podawanie wodorowęglanu sodu,
• monitorowanie utlenowania krwi tętniczej,
• unikanie glikokortykosteroidów,
• unikanie profilaktycznego podawania antybiotyków,
• hiperwentylacja (utrzymywanie PaCO2 w granicach 25-30 mm Hg).

AKTYWNOŚĆ ŻYCIOWA: leżenie w łóżku co najmniej przez pierwsze 24 h.

POWIKŁANIA: 

• utrzymujące się zaburzenia neurologiczne,
• strach przed wodą,
• zapalenie lub ropień płuc,
• wtórne utonięcie,
• zespół ostrej niewydolności oddechowej.

ZAPOBIEGANIE: 

• odpowiedni nadzór dorosłych nad dziećmi,
• znajomość zasad bezpieczeństwa nad wodą,
• obowiązkowe ogradzanie basenów,
• unikanie alkoholu i środków odurzających nad wodą,
• nauka pływania w dzieciństwie,
• znajomość zasad bezpiecznego żeglowania.

PRZEBIEG CHOROBY I ROKOWANIE: 

• chorzy, którzy w izbie przyjęć są przytomni lub mają tylko niewielkie przymglenie świadomości, mają wszelkie szanse na całkowite wyzdrowienie,
• u chorych, którzy są w śpiączce lub wymagają resuscytacji krążeniowo-oddechowej przy przyjęciu do szpitala, oraz u tych, którzy mają szerokie sztywne źrenice i brak samoistnej aktywności oddechowej, rokowanie jest niepewne, a często złe.