OPIS: wydłużone, rozszerzone, kręte żyły powierzchowne z wrodzonym brakiem zastawek lub z zastawkami, które stały się niewydolne; występują w kończynach, w których jest obecny wsteczny przepływ krwi podczas opuszczania nogi.

Uwarunkowania genetyczne: rodzinne, dominujące, połączone z chromosomem X.

Częstość występowania: około 20% dorosłych.

Wiek: średni.

Płeć: u kobiet częściej niż u mężczyzn (5:1).

OBJAWY: 

• czasami bezobjawowe,
• bolesne skurcze mięśni nóg,
• poszerzenie, kręty przebieg żył powierzchownych głównie w obrębie kończyn dolnych,
• obrzęk zajętej kończyny,
• bóle nóg,
• zmęczenie,
• objawy pogarszają się w czasie miesiączki,
• ból, gdy rozwinie się owrzodzenie żylakowate.

PRZYCZYNY: 

• wadliwe zastawki, w jednej lub kilku żyłach przeszywających kończyn dolnych, powodujące wtórną niewydolność w miejscu połączenia żyły odpiszczelowej z udową,
• zakrzepica żył głębokich,
• zwiększone ciśnienie żylne z jakiegokolwiek powodu,
• w wielu przypadkach nie można znaleźć przyczyny ani czynnika usposabiającego.

CZYNNIKI RYZYKA: 

• ciąża,
• zawody, które wymagają długiego stania, noszenia obcisłych ubiorów (np. bardzo obcisłych pasów).

TRYB LECZENIA: ambulatoryjny.

AKTYWNOŚĆ ŻYCIOWA: 

• unikać długich okresów stania,
• odpowiednie ćwiczenia gimnastyczne jako rutynowo stosowany element leczenia zachowawczego,
• program ćwiczeń marszowych po skleroterapii jest ważnym elementem pobudzającym gojenie,
• zakładać pończochy elastyczne przed spuszczeniem nóg z łóżka,
• nigdy nie siadać z nogami luźno zwisającymi w dół.

DIETA: 

• nie ma specjalnej diety,
• zalecana dieta odchudzająca, jeżeli występuje istotna nadwaga.

LECZENIE OGÓLNE: 

• metody zachowawcze:
  • częste okresy wypoczynku z uniesionymi nogami,
  • pończochy elastyczne o słabym stopniu ucisku; najlepiej założyć je przed wstaniem z łóżka,
  • unikać pasów i obcisłych ubrań,
  • jeżeli jest obecne owrzodzenie spowodowane nadciśnieniem żylnym, stosować ciepły wilgotny opatrunek;
• pajączkowate żyły:
  • delikatne śródskórne rozszerzone naczyńka,
  • mogą być mocno rozwinięte/oszpecające,
  • można się ich pozbyć poprzez śródkapilarną iniekcję 1% roztworu sodowego siarczanu tetradecylu (lub hipertonicznego roztworu soli 23,4%), używając cienkiej igły,
  • mogą być potrzebne kolejne nastrzykiwania, zanim zostanie osiągnięty pożądany rezultat.

POSTĘPOWANIE CHIRURGICZNE: 

• metody operacyjne i inne:
  • jeżeli występuje ból, nawracające zapalenia, zmiany na skórze lub w celach kosmetycznych w zaawansowanych przypadkach,
  • wstrzyknięcie substancji sklerotyzującej,
  • usuwanie żył sposobem nakłuć i wyrywania - nowsza metoda umożliwiająca szybsze wyzdrowienie,
  • w razie daleko posuniętego zwłóknienia - wycięcie całego obszaru, później może być konieczne nałożenie przeszczepu skórnego.