OPIS: jest to połączenie różnorodnych zaburzeń dotyczących częstości, objętości, konsystencji i łatwości wydalania stolca, co ogólnie prowadzi do zmniejszenia objętości perystaltycznych ruchów jelitowych; jest to pojęcie bardzo subiektywne: każdy człowiek ma swój indywidualny rytm wypróżnień.

Częstość występowania: jest to zaburzenie częste, dotyczy większości osób w trakcie ich życia.

Wiek: wszystkie grupy wiekowe; częściej w skrajnych okresach życia (u niemowląt i osób w wieku podeszłym).

Płeć: u kobiet częściej niż u mężczyzn.

OBJAWY: 

• częstość wypróżnień mniejsza niż ta, którą pacjent uważa za "normę" (norma: 3-5 wypróżnień tygodniowo),
• stolec twardszy niż normalny,
• ilość stolca mniejsza niż normalnie (średnio < 35 g/dobę jest ilością nieprawidłową),
• zatrzymanie (zaklinowanie) stolca wtórne w stosunku do jego twardej konsystencji,
• twardy, zagęszczony stolec,
• brak uczucia parcia na stolec,
• trudności w wydaleniu stolca z odbytnicy,
• bolesne oddawanie stolca,
• stałe uczucie niepełnego wypróżnienia,
• uczucie pełności w jamie brzusznej lub złe samopoczucie - wtórne w stosunku do nieprawidłowego opróżnienia jelit,
• bolesne parcie na stolec.

CZYNNIKI RYZYKA: 

• skrajne okresy życia (małe dzieci i osoby w wieku podeszłym),
• nerwica,
• stosowanie wielu leków,
• siedzący tryb życia, także uwarunkowany stanem ogólnym pacjenta.

TRYB LECZENIA: zwykle ambulatoryjny, chyba że w trakcie badań stwierdzi się zmiany chorobowe lub niedrożność wymagającą hospitalizacji.

LECZENIE OGÓLNE: 

• próba wyeliminowania leków, które mogą być przyczyną lub nasilają zaparcia,
• zwiększone przyjmowanie płynów,
• zmiany dietetyczne,
• wlewki przeczyszczające, jeśli inne metody zawiodą.

DIETA: 

• jeśli nie ma nieprawidłowości anatomicznych, zwiększyć spożycie włóknika mniej więcej do 15 g/dobę (otręby, owoce, zielone warzywa oraz pełnoziarniste kasze i pieczywo),
• zachęcać do przyjmowania większej ilości płynów.

ZAPOBIEGANIE: 

• ponieważ u niektórych pacjentów istnieje nawykowa skłonność do zaparć, powinni oni być dokładnie informowani co do właściwej diety, "treningu jelitowego" i stosowania środków zwiększających masę stolca.

POWIKŁANIA: 

• nabyta okrężnica olbrzymia: w ciężkich, długo trwających przypadkach,
• okrężnica przeczyszczana: przy powtarzającym się nadużywaniu środków przeczyszczających,
• niedobór płynów i elektrolitów: nadużywanie środków przeczyszczających,
• owrzodzenia odbytnicy (tzw. owrzodzenia kałowe) wywołane nawracającym zatrzymaniem stolca.

PRZEBIEG CHOROBY I ROKOWANIE: zaparcie, które występuje okresowo, trwa krótko i ustępuje po prostych środkach zaradczych, jest niegroźne. Nawykowe zaparcie może być problemem trwającym przez całe życie.