|
OPIS: nowotwór złośliwy piersi; rak piersi dzieli się na: przedinwazyjny (in situ) i inwazyjny (naciekający); w przybliżeniu ok. 70% wszystkich raków sutka odznacza się inwazyjnością.
Uwarunkowania genetyczne:
- tylko 20% pacjentek ma przeszłość rodzinną obciążoną rakiem piersi; ta skłonność jest cechą autosomalną dominującą - przenoszoną przez matkę,
- w ostatnich badaniach naukowych rodzin z występującym rakiem piersi wykryto u nich obecność genów zawierających BRCA1 i BRCA2; rodzinne występowanie raka piersi z podanymi genami koreluje z wcześniejszym rozpoznaniem raka piersi i współistnieniem raka jajnika; w przybliżeniu 1 kobieta na 400 kobiet w USA jest nosicielką zmutowanego genu BRCA1; u nosicielki prawdopodobieństwo wystąpienia raka piersi w ciągu jej życia wynosi ok. 85%; z nosicielstwem genu BRCA2 u kobiet wiąże się większe ryzyko pojawienia się raka piersi u potomka męskiego.
Częstość występowania:
- w swoim życiu 1 na 8 kobiet zachoruje na raka piersi,
- corocznie rozpoznaje się 150 000 nowych przypadków, a umiera 50 000 [w Polsce w 1992 r. zachorowalność na raka sutka wynosiła 17,3/100 000 kobiet].
Wiek: 30-80 lat (największa częstość - pomiędzy 45 a 65 rokiem życia).
Płeć: kobiety częściej niż mężczyźni (1% raka piersi dotyczy mężczyzn).
OBJAWY:
- badalny guz (55%),
- nieprawidłowy mammogram bez obecności guza (35%),
- zmiana barwy skóry (objaw skórki pomarańczy),
- wciągnięcie brodawki sutkowej,
- powiększenie piersi,
- guzy w dole pachowym,
- ból kości (rzadko).
CZYNNIKI RYZYKA:
- wzrost ryzyka wystąpienia raka piersi w stopniu l wynosi (wg tzw. współczynnika ryzyka RR) 2,3; jeśli choroba dotyczy obu piersi u kobiet w wieku przedmenopauzalnym, to RR = 10,5, a w chorobie obu piersi u kobiet pomenopauzalnych RR wynosi 5,0,
- wzrost ryzyka w razie występowania czynników pochodzenia hormonalnego,
- wczesna miesiączka, późna menopauza, nierodzenie, pierwsza ciąża po 30 roku życia,
- kobiety, u których w wywiadzie był rak piersi lub u których wykryto w piersiach zmiany atypowe w biopsji; ryzyko wystąpienia następnego raka jest 5-10 razy większe,
- podsumowanie: do czynników ryzyka zalicza się estrogeny pochodzenia zewnętrznego, dietę bogatotłuszczową, nadmierne spożywanie alkoholu.
PATOLOGIA:
- raki przedinwazyjne:
- odsetek ich zwiększa się w miarę coraz większej powszechności badań mammograficznych,
- zazwyczaj są wykrywane na podstawie obrazu mammograficznego,
- są dwojakiego typu: wewnątrzprzewodowe i wewnątrzpłatowe; wewnątrzprzewodowe raki dzielą się w zależności od struktur, z których pochodzą na: brodawkowate, sitowate, lite lub epidermoidalne; rak epidermoidalny wydaje się bardziej złośliwy;
- raki inwazyjne:
- wykazują tendencję do występowania w miąższu piersi,
- dzielą się na raki: niezróżnicowane (50%), zróżnicowane (5%), rak Pageta i inne (metaplastyczne, neuroendokrynne lub raki płasko-nabłonkowe[1%]),
- pacjentki z histologicznie potwierdzoną inwazją w raku: rdzeniastym (6%), śluzowym (7%), przewodowym, brodawczakowatym czy gruczolakotorbielakiem mają większą szansę przeżycia.
DIAGNOSTYKA OBRAZOWA:
- mammografia, pozwalająca wykryć 80% raków piersi, jest najlepszą techniką wykrywania zmian małych (< 0,5 cm); większość nieprawidłowości będących rakiem to zmiany nieregularne; mikrozwapnienia jako jedyny objaw złośliwości mogą występować w 35% raków piersi,
- badanie ultrasonograficzne może pomóc w ocenie zmiany w miąższu (czy jest lita, czy torbielowata),
- po ustaleniu rozpoznania często wykonuje się podstawowe badanie układu kostnego, zdjęcie klatki piersiowej, badania obrazowe wątroby (TK, MR).
DALSZE POSTĘPOWANIE DIAGNOSTYCZNE:
- w razie uzyskania nieprawidłowego mammogramu lub stwierdzenia podejrzanego guza znaczenie ma badanie histopatologiczne,
- biopsję zmian niebadanych palpacyjnie wykonuje się po zaznaczeniu ich wkłutą igłą,
- rozmaz cytologiczny z badanej zmiany może być uzyskany poprzez prawidłowo wykonaną biopsję cienkoigłową.
TRYB LECZENIA:
- pacjentki są zazwyczaj leczone przez zespół składający się z: onkologa, chirurga i radioterapeuty.
LECZENIE OGÓLNE:
decyzja: wybrać leczenie hormonalne czy chemioterapię, jest bardzo złożona; kobiety w wieku przedmenopauzalnym wykazują większą odpowiedź na cytotsatyczną chemioterapię, a kobiety pomenopauzalne zyskują więcej na terapii hormonalnej; inne ważne czynniki mające wpływ na podjęcie decyzji leczenia to liczba receptorów estrogenowych i progesteronowych, stan napromienienia, umiejscowienie przerzutów itp.;
- leczenie raka piersi we wczesnych stadiach rozwoju (stopnie l i II):
- zawiera leczenie zarówno zmian umiejscowionych, jak i mikroprzerzutów,
- wcześnie podjęte radykalne wycięcie piersi lub zrazika z następczą radioterapią,
- podobnej procedurze - w celu oceny prawdopodobnego nawrotu choroby - powinny być poddane węzły chłonne,
- wyleczenie - przede wszystkim przeżycie - jest podobne w każdym z tych postępowań,
- optymalna metoda leczenia przedinwazyjnego lub wczesnej postaci inwazyjnego raka piersi nie została jednoznacznie określona,
- leczenie raka piersi w stadium zaawansowanym (stopień III):
- jest to leczenie wielospecjalistyczne, w którym pacjentki otrzymują skojarzone leczenie chemioterapeutyczne z radioterapią przed operacją wycięcia piersi,
- leczenie przerzutów (stopień IV):
- postępowanie objawowe,
- połączenie chemioterapii z hormonoterapią i radioterapią.
PRZEBIEG CHOROBY I ROKOWANIE:
- przeżycie 10-letnie:
- postać przedinwazyjna - 95%; stopień l zaawansowania skryty: guz o średnicy < 1 cm, bez zajętych węzłów chłonnych pachowych,
- postać inwazyjna l skryta - 90%; stopień l zaawansowania jawny: guz wielkości > 1 cm, bez zajętych węzłów chłonnych pachowych,
- II -40%; stopień II zaawansowania: guz wielkości < 5 cm lub zajęte węzły chłonne,
- III -15%; stopień III: guz wielkości > 5 cm lub naciek na klatkę piersiową, lub wciągnięcie skóry, zmiany zapalne, lub zajęcie węzłów chłonnych nadobojczykowych,
- IV - 0%; stopień IV zaawansowania: przerzuty.
|
