OPIS: choroba objawiająca się zwykle bolesną, jednostronną wysypką, ograniczoną do jednego dermatomu; półpasiec jest reaktywacją zakażenia wirusem ospy wietrznej i półpaśca, który po zakażeniu pierwotnym przeżył w stanie utajonym w zwojach nerwowych rdzenia kręgowego.

Częstość występowania:

• 200/100 000 rocznie; zapadalność wzrasta z wiekiem,
• występuje u 10-20% populacji,
• aktywne zakażenie 16,7/100 000,
• neuralgia po przebyciu półpaśca 60/100 000.

Wiek: 

• zachorowalność wzrasta z wiekiem; 80% dotyczy osób po 20 roku życia (2-3 na 1000 osób między 20 a 50 rokiem życia; 10 na 1000 u osób po 80 roku życia).

Płeć: jednakowo często u obu płci.

OBJAWY: 

• faza objawów wstępnych (objawy ograniczające się do zajętego dermatomu):
  • mrowienie,
  • swędzenie,
  • wiercący lub tnący ból;
• ostra faza choroby:
  • ogólne objawy zakażenia,
  • zmęczenie,
  • złe samopoczucie,
  • ból głowy,
  • gorączka - zwykle niska,
  • wysypka ograniczona do dermatomu,
  • osłabienie (15% chorych wykazuje osłabienie mięśni w obrębie dotkniętego wysypką dermatomu),
  • początkowo plamkowa i grudkowo-plamkowa wysypka szybko zmienia się w zlewającą się wysypkę pęcherzykową,
  • w ciągu 3-4 dni pęcherzyki przechodzą w stadium krosty; wysypka może być krwotoczna,
  • wysypka ustępuje w ciągu 14-21 dni,
  • możliwy jest półpasiec bez wysypki;
• przewlekła faza choroby:
  • neuralgia po przebyciu półpaśca; (15% przypadków; częstość jej występowania bardzo wzrasta z wiekiem),
  • u niewielkiego odsetka (1-5%) dochodzi do zajęcia włókien ruchowych nerwów, co prowadzi do osłabienia zaopatrywanych przez nie mięśni, np. zajęcie nerwu twarzowego lub ruchowych gałęzi nerwów rdzeniowych.

CZYNNIKI RYZYKA: 

• podeszły wiek,
• upośledzenie odporności komórkowej u pacjentów w stanie immunosupresji (głównie w przebiegu białaczki i chłoniaków),
• zabiegi chirurgiczne w obrębie rdzenia kręgowego,
• radioterapia rdzenia kręgowego.

TRYB LECZENIA: 

• ambulatoryjny; w przypadkach zakażenia rozsianego lub gdy półpasiec jest powikłaniem poważnych chorób - hospitalizacja.

LECZENIE OGÓLNE: 

• mokre kompresy z 5% octanu aluminium na 30-60 minut 4-6 x dzienne,
• smarowanie roztworem będącym mieszanką tlenku cynku i wody wapiennej.

INFORMACJE DLA CHOREGO: 

• wysypka utrzymuje się 2-3 tygodnie,
• możliwe jest uogólnienie wysypki i pogorszenie stanu ogólnego,
• po przebyciu choroby mogą wystąpić nerwobóle.

ZAPOBIEGANIE: 

• obecnie nie jest znane,
• pacjenci z półpaścem mogą zakazić osoby nieuodpornione ospą wietrzną,
• szczepionka przeciw ospie wietrznej nie wyeliminowała zachorowań na półpaśca.

PRZEBIEG CHOROBY I ROKOWANIE: 

• wysypka ustępuje w ciągu 14-21 dni,
• za nerwoból po półpaścu uważa się ból utrzymujący się przynajmniej miesiąc po ustąpieniu zmian skórnych,
• występowanie nerwobólów jest ściśle związane z wiekiem (u 4% chorych w wieku 30-50 lat i u przeszło 50% u chorych po 80 roku życia).