OPIS: rozszerzenie żylnych splotów okolicy odbytu; zazwyczaj występują w formie łatwo krwawiących guzków; przebieg zwykle: ostry, przewlekły, nawrotowy.

Wiek: dorośli, choć właściwie może wystąpić w każdym wieku.

Płeć: jednakowo często u obu płci.

OBJAWY: 

• krwawienie z odbytu,
• wysuwanie się odbytu,
• ból okolicy odbytu (z owrzodzeniami lub zakrzepicą),
• swędzenie,
• zaparcia,
• niemożność utrzymania stolca,
• rozszerzone żyły splotu okolicy odbytu,
• jasna świeża krew w stolcu,
• śluz w stolcu,
• uczucie niecałkowitego wypróżnienia,
• pęknięcia odbytu,
• zakażenia okolicy odbytu,
• owrzodzenia odbytu,
• wypadanie guzków,
• zadzierzgnięcie guzków krwawniczych,
• niedokrwistość (rzadko),
• zakrzepica guzków krwawniczych.

PRZYCZYNY: rozszerzone żyły splotu okolicy odbytu.

CZYNNIKI RYZYKA: 

• ciąża,
• nowotwory okrężnicy,
• schorzenie wątroby,
• nadciśnienie wtórne,
• zaparcia,
• praca siedząca,
• z wiekiem utrata napięcia mięśni; operacje na odbycie, epizjotomia, stosunki płciowe analne,
• otyłość.

TRYB LECZENIA: wszystkie sposoby leczenia z wyjątkiem operacyjnego przeprowadza się w trybie ambulatoryjnym i uzyskuje się wyleczenie i ustąpienie dolegliwości w ciągu 48 h.

LECZENIE OGÓLNE: 

przy niewielkich dolegliwościach lub w przypadku profilaktyki:
• unikać zbyt długiego siedzenia przy oddawaniu stolca,
• unikać napinania się (wzmożonego użycia tłoczni brzusznej),
• zapobiegać zaparciom przez używanie środków rozluźniających stolec,
• używać wody i mydła do umycia po oddaniu stolca.

POSTĘPOWANIE CHIRURGICZNE: 

• wskazania:
  • uporczywe i plamiące krwawienia,
  • wypadnięcie guzków krwawniczych wewnętrznych,
  • niedostateczna higiena odbytu na skutek wypadania guzków krwawniczych,
  • uporczywy ból;
• sposoby leczenia silnego bólu:
  • środek przeciwbólowy w aerozolu stosowany miejscowo,
  • nacięcie guzków objętych zakrzepicą,
  • środki przeciwbólowe;
• mocno nasilone wypadanie guzków krwawniczych:
  • podwiązanie z użyciem gumowej tasiemki (tylko guzki krwawnicze wewnętrzne),
  • leczenie ostrzykiwaniem (stosuje się tylko wobec 2 lub 3 guzków),
  • kriochirurgia lub leczenie laserem guzków krwawniczych zewnętrznych;
• wypadanie odbytu:
  • wymaga leczenia operacyjnego,
  • resekcja operacyjna dużych zewnętrznych i wewnętrznych guzków krwawniczych.

AKTYWNOŚĆ ŻYCIOWA: 

• bez ograniczeń,
• namawiać chorych do regularnych ćwiczeń fizycznych,
• unikać długiego siedzenia, napinania w czasie oddawania stolca.

DIETA: bogatowłóknikowa.

LEKI Z WYBORU: 

• zapobieganie:
  • wzbogacanie diety w pokarmy bogatowłóknikowe,
  • środki rozluźniające stolec;
• do leczenia uczucia pieczenia, palenia, miernego bólu:
  • miejscowo hydrokortyzon, 1-3% maść,
  • nasiadówki,
  • miejscowe środki przeciwbólowe; aerozol lub maści,
• silny ból:
  • środki przeciwbólowe,
  • maści przeciwbólowe do miejscowego stosowania.

ZAPOBIEGANIE: 

• unikać zaparć,
• zmniejszyć masę ciała w razie otyłości,
• unikać długiego siedzenia w toalecie,
• unikać długiego siedzenia w pracy - co jakiś czas należy się chwilę przespacerować.

POWIKŁANIA: 

• zakrzepica,
• wtórne zakażenie,
• owrzodzenie,
• niedokrwistość (rzadko),
• nietrzymanie stolca.

PRZEBIEG CHOROBY I ROKOWANIE: 

• samoistne wyleczenia,
• częste nawroty.

WPŁYW WIEKU: 

• wiek dziecięcy:
  • rzadko występuje u niemowląt i dzieci; należy zwrócić uwagę na leżące u podłoża przyczyny pierwotne, np. obturacje w obrębie żyły wrotnej lub w krążeniu krezkowym, marskość wątroby, nadciśnienie wtórne,
  • czasami, tak jak u dorosłych, guzki krwawnicze mogą powstać na skutek przewlekłych zaparć, ściśnięcia i stwardnienia stolca, napinania się w czasie oddawania stolca; rzadko wymaga to leczenia operacyjnego,
• wiek podeszły:
  • częste (łącznie z wypadaniem odbytu) u ludzi starszych.

CIĄŻA: 

• częste w ciąży; zwykle ustępują po porodzie; nie wymagają leczenia, chyba że bardzo bolesne.

SYNONIMY: 

• guzki krwawnicze,
• żylaki odbytu.