OPIS: stan zapalny gardła, najczęściej spowodowany ostrym zakażeniem; diagnostyka skupia się na zakażeniach paciorkowcami grupy A ze względu na powodowane przez nie powikłania w postaci choroby reumatycznej.

Uwarunkowania genetyczne: osoby z dodatnim rodzinnym wywiadem dotyczącym gorączki reumatycznej są narażone na wyższe ryzyko wystąpienia powikłań reumatycznych w razie nieleczenia zakażenia spowodowanego beta-hemolitycznym paciorkowcem z grupy A.

Częstość występowania:

• 11% dzieci w wieku szkolnym przeciętnie raz w roku zgłasza się do lekarza z zapaleniem gardła,
• częstość występowania gorączki reumatycznej spada i jest oceniana na 64 przypadki na 100 000.

Wiek: 

• zapalenie gardła występuje we wszystkich grupach wiekowych,
• infekcje paciorkowcowe najczęściej występują pomiędzy 5 a 18 rokiem życia.

Płeć: jednakowo często u obu płci.

OBJAWY: 

• ból gardła,
• powiększone migdałki,
• zaczerwienienie gardła,
• wysięk w obrębie migdałków,
• wybroczyny na podniebieniu miękkim,
• powiększone węzły chłonne szyi,
• nieobecność kaszlu, chrypki i innych objawów ze strony dolnych dróg oddechowych,
• gorączka (> 39,1°C wskazuje na zakażenie paciorkowcowe),
• wysypka płonicza: nakrapiane, rumieniowe plamki, zaczerwienienie fałdów skóry w zgięciach, zblednięcie wokół ust (paciorkowcowe zapalenie gardła),
• szare błony rzekome są znajdowane w błonicy i - wyjątkowo - w mononukleozie,
• charakterystyczne pęcherzyki na podłożu rumieniowym występują w wirusowym zapaleniu jamy ustnej,
• brak łaknienia,
• dreszcze,
• ogólne złe samopoczucie,
• ból głowy,
• zapalenie spojówek, częstsze w zakażeniach spowodowanych adenowirusem.

PRZYCZYNY: 

• ostre bakteryjne:
  • paciorkowce beta-hemolizujące z grupy A,
  • paciorkowce z grup C i G (rzadko);
• ostre wirusowe:
  • wirus grypy rzekomej;
• przewlekłe:
  • najczęściej o podłożu nieinfekcyjnym,
  • drażnienie śluzówki przez wydzielinę spływającą po tylnej ścianie gardła przy przewlekłym, alergicznym nieżycie nosa,
  • drażnienie substancjami chemicznymi,
  • nowotwory i zapalenie naczyń.

CZYNNIKI RYZYKA: 

• epidemiczne zachorowania wywołane paciorkowcem beta-hemolizującym,
• młody wiek,
• wywiad rodzinny,
• przebywanie w dużym skupisku ludności, np. w koszarach,
• immunosupresja,
• zmęczenie,
• palenie tytoniu,
• nadmierne spożycie alkoholu,
• seks oralny,
• cukrzyca,
• niedawne przebycie innych chorób.

BADANIA LABOLATORYJNE: 

• hodowla na agarze z krwią szczepów pobranych wacikiem z gardła; test krążkowy wrażliwości bakterii hemolizujących wskazuje na paciorkowce grupy A,
• szybki test na obecność paciorkowców może być wykonany z użyciem specjalnego zestawu z antygenem aglutynującym,
• leukocytoza (przy zapaleniu bakteryjnym).

LEKI Z WYBORU: 

• przy paciorkowcowym zapaleniu gardła rutynowo jest podawana penicylina; stosuje się ją co najmniej przez 10 dni.

ZAPOBIEGANIE: unikanie kontaktów z osobami chorymi.

POWIKŁANIA: 

• gorączka reumatyczna,
• zapalenie nerek będące powikłaniem zakażenia paciorkowcowego,
• ropień okołomigdałkowy,
• zakażenie ogólnoustrojowe,
• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie wyrostka sutkowatego,
• posocznica,
• zapalenie błony śluzowej nosa,
• zapalenie zatok przynosowych,
• zapalenie płuc.

PRZEBIEG CHOROBY I ROKOWANIE: 

• paciorkowcowe zapalenie gardła trwa 5-7 dni, gorączka utrzymuje się przez 2-3 dni,
• objawy ustępują samoistnie bez leczenia, ale jest możliwe wystąpienie powikłań reumatycznych,
• powikłania ropne, takie jak ropień okołomigdałkowy, wymagają interwencji chirurgicznej.